Kundera buigt zich over een stelling die reeds vele filosofen in verlegenheid heeft gebracht: de mythe dat alles zich eens zou herhalen zoals we het al hebben beleefd en dat ook die herhaling op zich eindeloos is.
Als we deze stelling vertalen naar de huidige samenleving dan zien we dat er in veel situaties en gegevenheden een herhaling vervat zit. Kinderen van ouders met schulden zouden meer kans hebben om later financiële problemen te hebben, mensen die hun kinderen mishandelen hebben vaak een jeugd van mishandeling en verwaarlozing achter de rug, in stukgelopen relaties worden vaak in de toekomst dezelfde partnerkeuzes gemaakt.
Leren we dan niets uit dat verleden, zijn we te koppig, zien we de patronen niet of zijn we gewoon gedoemd om altijd dezelfde dingen die we al beleefd hebben opnieuw te beleven? Is de mens gedoemd om de levenspatronen waarin hij zit te blijven herhalen of kan hij eruit breken? Als dat het geval is kunnen we akkoord gaan met Nietzche die het idee van de eeuwige terugkeer de zwaarste last noemt.
Er is echter een keerzijde aan deze opvatting: in een wereld die gebaseerd is op het niet bestaan van de terugkeer is alles bij voorbaat vergeven en dus ook alles toegestaan. Want hoe kan je iets dat voorbijgaat veroordelen?
M. Kundera: De ondraaglijke lichtheid van het bestaan (Nesnesitelná leh kost bytí, 1984). Agathon/Ambo, Weesp/Baarn, 1985, pp. 7-8
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)
Dit is een interessant thema en wel één dat heel actueel is. Door het werk dat ik doe (OCMW), komt ik onrechtstreeks hiermee toch wel in contact. Het is zeer opvallend hoe veel oudere mensen bij de maatschappelijke werkster in begeleiding zaten of zitten, van wie de kinderen en zelf de kleinkinderen ook komen aankloppen voor hulp. Er bestaat hiervoor een heel goed woord: generatiearmoede, In mijn tekst over armoede geef ik hierover iets meer uitleg.
BeantwoordenVerwijderenEen thema dat waarheid met zich meebrengt maar toch af en toe beter uitdraait dan men dus verwacht als er toch mensen zijn die uit de problemen raken en verder een menswaardig leven kunnen leiden.